انسان، عقل و دین Human , intellect and Religion

فعالیت‌های ابوالحسن حسنی در حوزه‌های علوم فقهی و علوم حِکمی

انسان، عقل و دین Human , intellect and Religion

فعالیت‌های ابوالحسن حسنی در حوزه‌های علوم فقهی و علوم حِکمی

انسان، عقل و دین  Human , intellect and Religion

خداوند در دین اسلام چگونگی یک زندگی کامل و جامع خداپسندانه را برای همه‌ی افراد بشر، در هر شرایط زمانی، جغرافیایی، اجتماعی و فردی ترسیم کرده است و از بندگان خویش خواسته است تا آن گونه زندگی کنند؛ زیرا جز با آن به رستگاری نمی‌توانند برسند. اگر انسان آن گونه که خدا پسندیده، زندگی کند، حقّ تعالی نیز سفره‌ی نعمت‌های خویش را بر آنان می‌گسترد و به آنان آرامش عطا می‌کند که از بزرگترین نعمت‌ها است. با نگاهی به مفاد قرآن کریم و نیز روایات رسول خدا (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ) و اهل بیت او (عَلَیْهِمُ‏ السَّلَامُ‏) می‌توان دریافت که در این نحوه زندگی همه‌ی ابعاد فیزیولوژیکی، روانی و اجتماعی مورد توجه بوده و همه‌ی قوای انسانی، مانند قوای معرفتی چون عقل، خیال و حس یا قوای انگیزشی گرایشی چون زیبادوستی، عواطف غریزی و شهوانی در جای خود به کار گرفته می‌شوند. در این نحوه زندگی برای باورها، عقاید، ملکات نفسانی، احساسات، حالات، دانستن‌ها، شناختن‌ها، فهمیدن‌ها، گرایش‌ها، روابط، موقعیت‌ها، نقش‌ها، جبهه‌بندی‌ها، اراده‌ها و حرکت‌های انسانی برنامه و قانون هست. به همین جهت است که می‌توان این دین را سازگار با فطرت انسانی دانست و ادعا کرد راه حل گره‌ها، پیچیدگی‌ها و دشواری‌های حیات انسانی در این دین یافت می‌شود.
انسان از فطرت الهی برخوردار است. او با عقل ارزشمندی برخوردار است که به او اجازه می‌دهد بین خیر و شر تشخیص دهد و راه حق را انتخاب کند. عقل هدیه‌ای از خداوند است و بقای انسانیت و رشد آن وابسته به استفاده‌ی بهینه از آن است. عقل انسان، به او امکان می‌دهد تا اعمال و افعال خود را با توجه به معیارهای دینی و اخلاقی انتخاب کند. اما در عین حال، وحی به او کمک می‌کند تا عقل خود را به حداکثر ظرفیت ممکن به کار ببرند و از توهمات و خطرات خطاها دوری کنند.

چند سالی بود که این وبلاگ راکد مانده بود. اخیرا به همت جناب حجت الاسلام طالعی یزدی که از طلاب پرتلاش‌اند، دوباره این وبلاگ فعال شده است و از ایشان تشکر وافر دارم.

ابوالحسن حسنی

تبلیغات
Blog.ir بلاگ، رسانه متخصصین و اهل قلم، استفاده آسان از امکانات وبلاگ نویسی حرفه‌ای، در محیطی نوین، امن و پایدار bayanbox.ir صندوق بیان - تجربه‌ای متفاوت در نشر و نگهداری فایل‌ها، ۳ گیگا بایت فضای پیشرفته رایگان Bayan.ir - بیان، پیشرو در فناوری‌های فضای مجازی ایران
آخرین نظرات
نویسندگان

مفاهیم بنیادین اخلاقی در حکمت متعالیه

ارزش­ها با زوجمحمول­های «حسن و قبیح»، «خیر و شر»، «مصلحت و مفسده»، «حق و باطل» و «طیب و خبیث» و مانند اینها شناخته می­شوند. در این میان زوج محمول حسن و قبیح در کلام، اخلاق و فلسفه­های مضاف به حوزه­ی عمل بیشتر به کار می­رود. زوج محمول مصلحت و مفسده نیز در علومی چون فقه، حقوق و سیاست­گزاری­ها بیشتر مورد توجه بوده است. اگر چه یکی از مباحث بسیار مهم علم کلام، حسن و قبح است و متکلمان مسلمان توجه بسزایی به آن داشته­اند، فلاسفه­ی مسلمان به زوج محمول حسن و قبیح به عنوان یک مسئله­ی فلسفی توجه نداشته­اند و علی الظاهر زوج محمول ارزشی آنان در حکمت عملی خیر و شر است[1]. در فلسفه­ی اخلاق و نیز علم کلام دو مسئله­ی مهم راجع به حسن و قبح وجود دارد. مسئله­ی اول این که: آیا حسن و قبح واقعی­اند؟ به تعبیر متکلمان: حسن و قبح ذاتی است یا شرعی؟ مسئله­ی دوم نیز به شناخت اخلاقی راجع است: آیا عقل در شناخت محاسن و قبایح فی­الجمله استقلال دارد؟ به تعبیر متکلمان: حسن و قبح عقلی است یا شرعی[2]؟

شاید به نظر برسد با توجه به استعمال اغلبی زوج محمول ارزشی «خیر و شر» در میان حکیمان، بهتر است که همین زوج محمول به جای زوج محمول «حسن و قبح» به کار گرفته شود. به ویژه که در نظر بدوی تفاوت دو زوج محمول ارزشی «خیر و شر» و «حسن و قبح» تنها لفظی دیده می­شود؛ اما دقت نظر نشان می­دهد که تفاوت آنها معنوی بوده و تنها لفظی نیست. خیر مساوق با وجود یا کمال وجود بما هو وجود است[3]؛ اما حُسن ـ به معنایی که در اخلاق، فلسفه­ی اخلاق و علم کلام مد نظر است ـ کمال مرتبه­ی فعل فاعل مختار است. از این جهت، اطلاق خیر بر فاعل مقدم بر اطلاق آن بر مرتبه­ی فعل است؛ اما اطلاق حَسَن بر فاعل به اعتبار حُسن مرتبه­ی فعل او است. با این حال، گویا بتوان گفت که حُسن همان خیر در مرتبه­ی فعل فاعل مختار است و بر این اساس، نسبت خیر به حسن، شمول معنایی خواهد بود و در محدوده­ی موضوع این نوشتار زوج­مفهوم حسن و قبح مد نظر خواهد بود.



[1]برای نمونه فارابی در السیاسة المدنیة زوج محمول ارزشی خیر و شر را برگزیده است (فارابی، ابونصر، السیاسة المدنیة، ص181، ترجمه و شرح حسن ملکشاهی، سروش، 1376، چاپ اول). حکمای متعالیه به حکمت عملی چندان نپرداخته­اند؛ اما در تبیین ارزش­ها به زوج محمول خیر و شر بیشتر توجه داشته­اند؛ برای نمونه رک: الأسفار الأربعة، ج7، ص58 و 59.

[2]اصطلاح حسن و قبح شرعی به عنوان مقابل هر دو اصطلاح به کار می­رود: حسن و قبح عقلی و حسن و قبح ذاتی. این دو اصطلاح حسن و قبح شرعی نباید با هم خلط شود.

[3]الأسفار الأربعة، ج2، ص113.

  • ابوالحسن حسنی

از دیدن نظرات شما خوشحال می‌شوم (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی