تحلیلی بر مناظره حجج الاسلام کاشانی و سلیمانی اردستانی
بخش اول) تحلیل مناظره از منظر جامعهشناسی معرفت
فقط در یوتیوب در این سه روز حدود نیم میلیون این مناظره را دیدهاند. این آمار باورنکردنی، حاوی چند پیام استراتژیک و جامعهشناختی بسیار مهم است:
۱. ابطال افسانهی «مرگ مخاطب» و «پایان حوصله»
سالهاست نظریهپردازان رسانه میگویند عصرِ محتوای طولانی و عمیق تمام شده و نسل جدید (Gen Z) فقط حوصلهی کلیپهای ۱۵ ثانیهای تیکتاکی را دارد. این عدد ثابت کرد که مسئله زمان نیست، مسئله کیفیت و اصالت است. وقتی محتوا جدی، چالشی و واقعی باشد، مخاطب حاضر است ساعتها پای یک بحث تخصصی درباره «اسناد روایی» بنشیند. این یعنی «نیاز به حقیقت» بر «عادت به سرعت» غلبه کرده است. به نظر میرسد این ۵۰۰٫۰۰۰ بازدید، فقط عدد نیست؛ بلکه نشانهی «تشنگیِ جامعه برای محتوای جدی» است. مردم از «غذاهای فستفودیِ فکری» (کلیپهای یک دقیقهای اینستاگرام و شعارهای توخالی) خسته شدهاند و دوباره به دنبال «غذای کامل» (بحثهای عمیق و ریشهدار) هستند.
۲. کشف «اقیانوس آبی» در بازار اندیشه
این آمار نشان میدهد که در جامعهی ایران، یک عطش عظیم و پاسخدادهنشده برای مباحث بنیادین دینی وجود داشته است. رسانههای رسمی با کلیشهها و رسانههای اپوزیسیون با سیاستزدگی، این نیاز را سرکوب کرده بودند. حالا که یک دریچه باز شده، مخاطب هجوم آورده است. این ۵۰۰ هزار نفر، همان اکثریت خاموشاند که نه در هیاهوی براندازیاند و نه در کلیشههای رسمی؛ آنها دنبال فهمیدناند.
۳. ضریب نفوذ یوتیوب به عنوان «دانشگاه موازی»
اینکه این آمار مربوط به یوتیوب است (پلتفرمی که فیلتر است و دسترسی به آن سخت است)، ارزش هر بازدید را چند برابر میکند. کسی که فیلترشکن روشن میکند و حجم اینترنت مصرف میکند تا مناظره کلامی ببیند، یک مخاطب فعال است، نه منفعل. این نشان میدهد که مرجعیت فکریِ قشرِ خاکستری و مذهبیِ مدرن، رسماً به پلتفرمهای بینالمللی منتقل شده، اما محتوای مورد تقاضا، بومی و دینی است. این یک پارادوکس جذاب است: «پلتفرم غربی، محتوای شیعی».
۴. پتانسیل عظیم برای «الهیات عمومی» (Public Theology)
این آمار سیگنالی است به حوزه و دانشگاه که: «از برج عاج پایین بیایید و به زبان مردم، ولی با عمق تخصصی حرف بزنید.» اگر روحانیت سنتی بتواند با حفظ وزانت علمی، وارد این میدان شود، مخاطب آماده است.
