پرسشهای پایان فصل در کتابهای درسی
دوشنبه, ۱ ارديبهشت ۱۳۹۳، ۰۲:۳۳ ب.ظ
پرسشهای پایان فصل در هر متن درسی از اهمیت بسیاری برخوردارند. در سالهای اخیر تألیف کتابهای درسی مرسوم شده و بحمدالله از نیاز به ترجمه کاسته میشود و به ویژه، توجه ارزشمند (اگر چه بسیار دیر شده) دولتمردان و شورای انقلاب فرهنگی به تحول در علوم انسانی نیاز به تألیف داخلی کتابهای درسی در این عرصه را دوچندان میکند. بنابر این، لازم است اهل فن آرا و نظرات خود را در باب اصول نگارش کتابهای درسی ارایه کنند تا با جمعآوری این نکات مجموعهای از تجربهها و آرای فخیم و ارزشمند جمع گردد. در همین راستا در این یادداشت نکاتی را در مورد پرسشهای پایان فصل یک کتاب درسی یادآور میشوم.
ویژگیهای لازم در پرسشهای پایان فصل:
- برانگیزانندهی حس کنجکاوی؛
- افزایش توان آفرینندگی و خلاقیت؛
- زمینهساز برای فعالیت بیشتر با اشارهی پنهان یا آشکار به مطالب فصلهای آینده یا مطالب خارج از متن؛
- به اندازهی کافی سخت؛ اما قابل پاسخدهی به وسیلهی فراگیر؛
- مفید برای نیازهای واقعی فردی و اجتماعی؛
اقسام پرسش پایان فصل:
- حافظهای: پرسشی که تنها با حفظ مطالب کتاب پاسخ داده شود.
- تفسیری: پرسشی که با فهم عبارات پاسخ داده شود.
- کاربردی: پرسشی که با فهم جریان مطالب در زندگی و متن واقعیت پاسخ داده شود.
-
توصیفی: پرسشی که با گزارش پاسخ داده میشود. توصیف بر دو گونه است:
- توصیف پدیده بر اساس مدلهای مفهومی عرضه شده در متن؛
- توصیف نظریههای مطرح شده در متن.
- تطبیقی و مقایسهای: پرسشی که با فرا رفتن از متن و مراجعه به متون دیگر پاسخ داده شود.
اقسام پرسشهای پایان فصل از جهت سختی پاسخ:
- پرسش ساده که با توجه کم و فهم سطحی کتاب قابل پاسخ باشد.
- پرسش مشکل که پاسخ آن نیاز به فهم عمیق کتاب و خلاقیت کافی باشد.
- پرسش بسیار مشکل که تنها فراگیران با نبوغ کافی از عهدهی آن برآیند.
- پرسش ستارهدار که پاسخ آن نیاز به یاری استاد دارد؛ زیرا نیاز به مبانیای دارد که هنوز فراگیر آنها را فرا نگرفته است.
توالی پرسشهای متن به چند گونه ممکن است:
- از آسان به سخت؛
- ترتیب مطالب فصل؛
- از کم اهمیت به مهم؛
- از مهم به کم اهمیت؛
- ترتیب حافظهای، تفسیری، کاربردی، انتقادی، تطبیقی و مقایسهای.