روش‌های ساختاری کردن احکام و قواعد کلامی، فقهی و اخلاقی ۲
☀️روش‌های ساختاری کردن احکام و قواعد کلامی، فقهی و اخلاقی ۲
ساختاری‌کردن آموزه‌های کلامی، فقهی، و اخلاقی تنها به قالب‌های رسمی مانند قانون، مقررات، استانداردها، و کدها محدود نمی‌شود. در ساختار غیررسمی جامعه، این آموزه‌ها می‌توانند در قالب‌های دیگری نیز ظهور کنند که اغلب نهادینه‌شده، خودجوش، و برآمده از فرهنگ و سنت‌های جامعه‌اند. این قالب‌های غیررسمی نقش بسزایی در شکل‌دهی به رفتارها، نگرش‌ها، و ارزش‌های افراد دارند. یک وظیفه‌ی دیگر فقیهی که از نظام‌سازی سخن می‌گوید، ایفای نقش در تبدیل آموزه‌های دینی به این قالب‌ها است (مراد از ایفای نقش، ورود مستقیم نیست، بلکه بسترسازی و استفاده از اهل فن برای این منظور است).
بخشی از قالب‌های غیررسمی عبارت‌اند از:
۱. عرف و سنت‌های اجتماعی: عرف و سنت‌ها، مجموعه‌ای از رفتارها و هنجارهای پذیرفته‌شده‌ی اجتماعی‌اند که به‌طور غیررسمی در جامعه نهادینه شده‌اند. با تبدیل آموزه‌های دینی و اخلاقی به عرف و سنت در جامعه می‌توان آن‌ها را نهادینه است، مانند سنت‌های مهمان‌نوازی یا صدقه که بر پایه‌ی آموزه‌های اخلاقی و فقهی شکل گرفته‌اند.
۲. روایت‌ها و داستان‌ها: روایت‌ها و داستان‌ها ابزارهای قدرتمندی برای انتقال ارزش‌ها و آموزه‌های دینی و اخلاقی‌اند.
۳. نمادها و آیین‌ها: نمادها و آیین‌ها، نشانه‌ها و مراسمی‌اند که ارزش‌ها و باورهای خاصی را بازتاب می‌دهند. برای نمونه، مراسم عزاداری محرم با نمادهای خاصی که در آن است، مفاهیمی مانند شجاعت، ایثار، و مقاومت در برابر ظلم را ترویج می‌کنند.
۴. شبکه‌های اجتماعی غیررسمی: شبکه‌های اجتماعی غیررسمی، شامل گروه‌ها، و ارتباطات فردی‌اند که خارج از چارچوب‌های رسمی عمل می‌کنند، مانند یک گروه ریش‌سفید محلی یا یک هیئت مذهبی. این شبکه‌ها می‌توانند به‌طور مؤثر آموزه‌های دینی و اخلاقی را در جامعه گسترش دهند.
۵. زبان و گفتمان روزمره: زبان و گفتمان روزمره شامل اصطلاحات، ضرب‌المثل‌ها، و گفتارهای رایجی است که ارزش‌ها و باورهای جامعه را بازتاب می‌دهند و آموزه‌های دینی و اخلاقی می‌توانند از طریق زبان و گفتمان روزمره در جامعه نهادینه شوند؛ مانند استفاده از ضرب‌المثل‌هایی مانند «دست بالای دست بسیار است»
۶. هنر و فرهنگ عامه :هنر و فرهنگ عامه شامل شعر، تعزیه، موسیقی، فیلم، و دیگر اشکال هنری است که ارزش‌ها و باورهای جامعه را بازتاب می‌دهند و در نشر آموزه‌های دینی و اخلاقی نقش مهمی دارند.
۷. رهبران غیررسمی: رهبران غیررسمی افرادی‌اند که بدون داشتن موقعیت رسمی، بر افکار و رفتار دیگران تأثیر می‌گذارند؛ مانند معلم، روحانی محل، یا افراد محترم جامعه که به‌طور غیررسمی بر دیگران تأثیر می‌گذارند.
۸. رسانه‌های اجتماعی و دیجیتال: رسانه‌های اجتماعی و دیجیتال به‌طور غیررسمی اطلاعات و ارزش‌ها را در جامعه گسترش می‌دهند و می‌توان از آن‌ها در نشر آموزه‌های دینی و اخلاقی استفاده کرد.
✨@haqnegar
