چرا مردم را حذف نکنیم؟ چگونه مردم حذف می شوند؟
جایگاه مردم در نظام سیاسی اسلامی
آیا میان ولایت فقیه و مردمسالاری دینی تناقض وجود دارد؟ آیا حضور مردم در اسلامیت نظام اسلامی مؤثر است؟
در همان بدو امر یک پاسخ اجمالی میدهم: میان ولایت فقیه و مردمسالاری دینی هیچ تناقض وجود ندارد، بلکه حضور مردم جزء ارکان اسلامیت یک نظام سیاسی است. این پاسخ از کجا آمد؟ جوابی ساده بر پایهی جامعهشناختی چنین است:
قدرت در یک جامعه منابعی دارد، مانند جمعیت و گروههای جمعیتی، علم، ثروت، فناوری، فناوریهای نظامی، فرهنگ، جغرافیا و چیزهای دیگر. در همین جملهی قبل «قدرت» دقیقاً چیست؟ دنبال یک تعریف دقیق از قدرت نیستم، فقط میخواهم آن را معرفی کنم. شخص قدرتمند برای اجرای تصمیمهایش، ضمانتهای اجرای قاهرانهای را به طور #رسمیومشروع در اختیار دارد و با آن میتواند بر افراد و گروهها تأثیر بگذارد تا اقدامات و رفتارهای خاصی را انجام دهند و رفتارهای اجتماعی و سیاسی افراد و گروهها را مهار و هدایت نماید. مبدأ اصلی قدرت همان دو کلمهای است که نشاندار شد: #رسمیومشروع که امر اعتباری است. منبع این قدرت چیست؟ همان منابع قدرت که امور واقعیاند. این منابع واقعاً میتوانند تصمیمها را محقق نمایند و در اقدامها دیگران مؤثر شوند. حکومت با تکیه بر این منابع، آن قدرت اعتباری را میسازد و با آن ارادهاش را در جامعه جاری میکند. اما این منابع در جامعه توزیع شدهاند. در اختیار یک نفر نیستند. یک شخص مالک جمعیت نیست، همهی علم را ندارد، همهی ثروت را ندارد، همهی فناوریها را ندارد و ... . یعنی قدرت واقعی در دست حکومت نیست و در جامعه پخش شده است. حکومت دو موضع میتواند در برابر این قدرت پخش شده داشته باشد:
۱) حذف هر یک از قدرتها و سرکوب آن؛
۲) تلاش برای همراه کردن آن قدرتها با اهداف خود.
اگر رویکرد حذف را در پیش گیرد، تیشه به ریشهی خود خواهد زد. حذف هر یک از این منابع حذف یک مؤلفهی قدرت از جامعه است که در هر صورت، چه حذف آن حق باشد یا باطل، اثر نامطلوب خود را خواهد داشت.*
اما قدرت واقعی نهایی در جامعه حاصل جمع بُرداری مجموع همین منابع است. اگر تلاش حکومت در جهت همراه کردن قدرتهای واقعی باشد، به اندازهای که بتواند آنها را با خود همجهت نماید، قدرت خواهد داشت.**
* فرض کنید که فردی جنایتی بکند و باید اعدام شود. اعدام این فرد حق است، اما به هر حال، از جمعیت یک نفر کم میشود، اگر دانشمندی باشد، از جامعهی علمی یکی کم میشود، اگر بازاری باشد، از اهل اقتصاد یک نفر کم میشود و ... .
**حکومت باید تلاش نماید قدرتهای پخش شده در جامعه را با اهداف خود همراه نماید، نه اینکه خود با آنها همراه شود. در جامعه هر یک از این قدرتها به سویی است و حکومتی که بخواهد با همه باشد، با هیچکس نخواهد بود و سقوط میکند.
#مردمسالاریدینی
#انتخابات
